Genel bir kanıya göre biz beynimizin sadece %10’unu kullanabiliyoruz. Birkaç yıl önce yapılan istatistiksel çalışmalar bize Amerikalıların %65’i bu mitin doğru olduğuna inandığını göstermektedir. Fakat Mayo Kliniği nörologlara bir gün içerisinde beynimizin yüzde yüzünü aktif olarak kullandığımızı belirtmektedir. Hatta uyurken bile beynimizin %10’undan daha fazlasını söylemektedirler.
Zeka Nasıl Geliştirilir? Zekamızı Geliştirmek İçin Ne Yapmalıyız?
Popular medya beyin sağlığımızı ve zekâmızı nasıl geliştireceğimize dair önerilerle doludur. Ancak gerçekten zekâmızı geliştirebilir miyiz?
Egoist beyin teorisine göre beynimiz ihtiyaç duyduğu enerjiyi genellikle glikoz şeklinde vücudun geri kalanına dağıtmadan önce kendisi için alır ve geri kalanını vücuda dağıtır. Başka bir değişle beynimiz bencil bir şekilde kendi enerjisini sağlamayı diğer her şeyin üstünde tutar.
Cambridge Üniversitesinde yakın zamanda yapılan bir araştırmada bu teori test edildi. Seçkin kürekçiler ile birlikte hafıza testi ve kürek çekme görevleri verildi önce ayrı ayrı testler uygulandı daha sonra ikisi bir arada yapıldı. Hafıza testi ile birlikte fiziksel görevi aynı anda başarıyla yerine getirmeye çalışırken öğrencilerin performanslarında düşüş olduğu gözlemlendi. Fakat kürek çekmelerken hafıza testinde ki kelimeleri hatırlamaya çalıştıklarında çok daha çok zorlandıkları gözlemlendi. Katılımcıların fiziksel güçlerinde bilişsel yeteneklerine göre ortalama yüzde 30’dan daha fazla düşüş olduğu gözlemlendi bu da bize gösteriyor ki beynimiz kaynaklar yetersiz olduğunda ilk önce kendi ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyor.
Peki, beynimizin fonksiyonlarını nasıl geliştirebiliriz? Beynimize giden enerji miktarını arttırarak bunu zekâmızı geliştirebilmek için kullanabilir miyiz?
Beynin fonksiyonlarını geliştirebilmenin 5 yolu
- Motive olmak
- Alıştırma yapmak
- İyi beslenmek ve egzersiz yapmak
- İyi uyumak
- Dışarı çıkmak
Gelin birlikte bütün maddeleri derinlemesine inceleyelim.
Motive olmak
Stanford psikolojisi profesörü Carol Dweck in yaptığı çalışmalar gibi yapılan bazı çalışmalar bize gelişim zihniyetinin bilişsel performansımızı geliştirebilmemiz için bir anahtar olduğunu ortaya koyar. Yani zekânın değiştirilemeyen bir şey olduğuna inanmak bizim öğrenme yetimize zarar verir buda insanı geri dönülemez bir kısır döngüye sokmak demektir. Bu çalışmanın sadece erken yaşlar için geçerli olduğu düşünülse de yetişkinlik dönemi için de çok önemlidir.
Bu çalışmaların ışığında devam eden çalışmalar zekânın doğuştan geldiğine inanmak yerine, yeni şeyler öğrenen gençlerin övülmesinin, bir şeyleri öğrenip pratik yapmasını sağlayacak şekilde yönlendirilmesinin önemine dikkat çekmiştir. Örneğin, ben çocuğuma zekice bir şey başardığında genellikle ‘sen çok zekisin’ demek yerine ‘aferin, bunu yapabilmek için çok uğraştın’ derim.
Alıştırma yapmak
Sudoko, çapraz bulmaca gibi oyunları oynayarak zekânızı canlı tutabilirsiniz fakat sürekli aynı şeyi yapmak bir süre sonra beynimizi geliştirmez bu yüzden bilişsel zekâmızı geliştirmek için yeni beceriler kazandıracak çok etkileşimli oyunlar oynamayı tercih etmelisiniz. Online oyunlar oynamak size yardımcı olabilir.
İyi beslenmek ve egzersiz yapmak
Yediğimiz yiyeceklerle beyin gelişimimiz arasında belirgin bir bağlantı vardır. Bu konu hakkında yapılmış bir sürü araştırma bize bazı yiyeceklerin bilişsel gelişimimizi etkilediği hatta bazı yiyeceklerin bunama yaptığına dikkat çekmektedirler. Fakat bilişsel fonksiyonlarımızı geliştirmek için de bazı yiyecekler bulunmaktadır özellikle bunamaya karşı flavanoidler ya da fındık, ceviz vs. gibi çerezler antioksidan içerirler, omega 3 ve kafein beynimiz için gerekli olan besinlerdendirler.
Günde 30 dakika aerobik yapmak koşmak hatta tambolinde zıplamak gibi egzersizler yapmak insanın nöroplastisesini ve yeni şeyler öğrenme yetisini geliştirdiğini yapılan araştırmalar ortaya çıkarmıştır.
İyi uyumak
Gündelik hayatta ne kadar çok koşturmaca içerisinde olsak da beynimizin her zaman iyi bir uykuya ihtiyacı vardır çünkü gün içerisinde öğrendiğimiz bilgiler bizim kısa süreli belleğimize kaydedilir ve bu bilgiler biz uyurken uzun süreli belleğe geçirilir. Bu yüzden ne kadar yoğun bir hayat sürseniz bile beyin sağlığı açısından dinlenmek şarttır.
Dışarı çıkmak
Russell Sage üniversitesinde yapılan araştırmaya göre bazı bakterilere maruz kalmak bilişsel yeteneklerimizin gelişmesine yardımcı olduğunu ortaya koymuştur. Fareler üzerinde yapılan araştırmaya göre farelere verilen yemeklere mikrobakteri vaccae eklenmiş ve bu bakterilerin farelerin beyninde yeni nöronların üretilmesine yardımcı olduğu gözlemlenmiştir. Tabi bu bakteriyi elde etmek için bizim pis, kirli yemekler yememize gerek yok sadece dışarıya çıkıp nefes almanız yeterli olacaktır.