Zekanız Ne Zaman Zirveye Ulaşır?

Zekamız ne zaman zirve yapıyor? Peki ya yaşla birlikte gelen tecrübe ve bilgelik ne olacak? Hangi yaşta bilişsel yetenek ve uzmanlıka arasındaki denge sağlanıyor? 

Ünlü bilim adamı Albert Einstein, izafiyet teorisini yazdığında henüz 26 yaşındaydı fakat biz de gerçekten en zeki yaşlarımıza 20’li yaşlarda mı erişiyoruz?

Akışkan ve Kristalize Zeka

Yaşımız ilerledikçe bilişsel yeteneklerimiz bir noktada yavaşlaması kaçınılmaz. Zamanla anahtarlarımızı nereye koyduğumuzu veya en sevdiğimiz aile anılarımızı hatırlamakta güçlük çekebiliyoruz. Buna rağmen, zekamız şaşırtıcı olmayan bir biçimde çok yönlü. Hızlı düşünme, yeni problemleri çözme ve şablonları tanımlamada kullandığımız akışkan zekamız bulunuyor. Bir de psikologların kristalize zeka olarak tanımladığı, öğrendiğimiz bilgi birikimini ve bunları çevremizle ilişkilendirme yeteneğimizi yansıtan tür var. Bu iki zeka biçimi de hayatımızın belli dönemlerinde zirveye ulaşıyor.

Buna rağmen, Psychologigal Science dergisinde Harvard Üniversitesi ve MIT araştırmacılarının hazırladığı bir çalışma yayınlnadı ve akışkan zekamızın dahi farklı yönlerinin, farklı yaş dilimlerinde zirveye çıktığı öğrenildi. Ek olarak, beyin yeteneklerinin zirveye ulaştığı kesin bir yaş da bulunamadı.

Joshua Hartshorne ve Laura Germine’ın liderlik ettiği çalışmaya Ulusal Sağlık Enstitüsü ve Ulusal Bilim Vakfı tarafından fon sağlanırken, çeşitli online bilişsel oyunlar ve testler yapıldı. Bu kolay erişim şekli katılımcıların sayısını arttırırken, farklı yaş grupları da dahil edildi ve ortaya özgün bir çalışma çıktı. Tarihsel olarak baktığımızda, 25-65 yaş arası katılımcılara bu tip deneyleri kabul ettirmek zor oluyor. Online araştırmada ise kabaca 3 milyonun üstünde kişi ilk birkaç yılda testlere dahil edildi ve 50 bin kişi kadarına da hususi inceleme yapıldı. Hartshorne ve Germine, sonuçlarını önceki bulgularla da kıyaslarken, önceki ufak çalışmaların kendi internet menşeli bulgularını desteklediğini fark ettil.er

Zekamız Ne Zaman Zirveye Ulaşır?

Artık 20’li yaşlarda olmayanların üzülmesine gerek yok çünkü araştırma daha farklı sonuçlar ortaya koydu. Örneğin 40 bin katılımcı gösteriyor ki, bilgiyi hızlıca işleme yeteneğimiz 18 veya 19 yaş civarında zirveye ulaşıyor. Kısa süreli hafızamız ise 25 yaşında zirveye çıkıyor ve yavaşlamaya başlaması için en azından 10 yıl geçmesi gerekiyor. Başkalarının yüzlerini tanıma yeteneğimiz ise 30’lu yaşlara gelene kadar zirvede kalmaya devam ediyor.

İnsanların duygularını anlama yeteneğimiz ise maalesef 40 ya da 50’li yaşlara gelmeden tepeye ulaşmıyor. Ayrıca genel bilgi seviyemiz de 50’li yaşlara gelirken en yüksekte oluyor.

Neden Yaşlandıkça Beynimiz de Değişiyor?

Araştırmacılar beyin yapısındaki değişikliklerin bilişsel yeteneklerimizle bağlantılı olduğunu düşünüyor fakat tamamen bağlantıyı anlamak için biraz daha araştırma yapmak gerekiyor. Geçtiğimiz Mayıs ayında da İngiltere’de araştırmacılar önemli bir adım atmıştı ve yeni doğan bebeklerin beyinleri taranmıştı. Bu sayede insan beyninin en erken aşamalarda gelişimine dikkat edilecekti.

Aynı zamanda entelektüel aktivite için de zirve yaşı değişken gözüküyor. Örneğin, Nobel Ödülü kazananlar bu ödüllerini çok ama çok fazla çalıştıktan sonra alıyorlar ve çok nadir 20’li yaşlarda kazanıyorlar. Örneğin fizikte yaratıcılık için ortalama zirve yaşı 48 olarak gösteriliyor.