Dünyanın Düz Olmadığını Nereden Biliyoruz?

Dünyanın yuvarlak bir yapıya sahip olduğunu Yunan mitolojisinden beri biliyoruz. Aslında dünyanın şekline tam olarak yuvarlak demek doğru olmaz. Üzerinde yaşadığımız dünyanın sahip olduğu şeklin asıl adı geoittir.  

Peki, şimdiye kadar dünyanın belki de düz olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz? Muhakkak duymuşunuzdur bu tartışmanın yapıldığını veya bu konu üzerinde biraz düşünmeye sıcak bakar mısınız?

Hazırladığımız bugünkü yazıda dünyanın düz olmadığını nasıl basit gözlemler ile tespit edebileceğimiz konusunda sizlere bilgi vermeye çalışacağız.

Dünyanın nasıl bir yapıya sahip olduğunu anlamak için en çok gemi örneği verilir. Özellikle yaz aylarında deniz kenarlarına gittiğinizde ufuk çizgisini ve güneşin batışını izlemiş olabilirsiniz. Siz ufuk çizgisine uzun uzun bakarken size doğru gelen bir geminin olduğunu düşünün. Geminin parçalarını birdenbire mi görürsünüz yoksa gemi size yaklaştıkça daha görünür hale mi gelir? İşte bu örnekten yola çıkarak dünyanın yuvarlak olduğu ile ilgili ilk kanıtı ortaya koyabiliriz. Uçsuz bucaksız görünen denizin karşısında herhangi bir gemi size doğru yaklaşırken önce geminin üst bölümünü ve daha sonra yaklaştıkça da alt bölümlerini görmeye başlarız. Bu durum dünyanın yuvarlak yapısından dolayı ortaya çıkmaktadır.

Dünyanın yuvarlak olduğu ile ilgili bir başka örneğe bakacak olursak, yıldızlar üzerinden mantıklı bir çıkarım yapabiliriz. Gece gökyüzünde ışıl ışıl parlayan yıldızları düşünecek olursak eğer dünya düz olsaydı tüm insanlar gökyüzüne baktığı zaman aynı yıldızı görürdü. Fakat biz biliyoruz ki dünyanın farklı yerlerinde tespit edilen yıldızlar veya yıldız kümeleri birbirinden farklı. Dünyanın farklı yerlerindeki insanlar aynı yıldızı göremiyorsa demek ki dünyanın düz olma ihtimali bir kez daha çürümüş oluyor.

Yıldızlarla benzer olarak hava durumu için de aynı şeyi söyleyebiliriz. Tabii ki dünyanın her yerinde aynı anda aynı hava durumu meydana gelmiyor. Fakat yine de dünya düz olsaydı Amerika Kıtası’nda yağmur yağarken yüksek bir noktadan baktığımızda yağmur bulutlarını ve yağmuru göremez miydik? Dünyanın düz olduğunu düşünürsek bizden çok uzakta olsa bile çeşitli hava olaylarını bulunduğumuz yerden görmemiz gerekirdi. Fakat bildiğiniz gibi böyle bir durum yok.

Benzer bir ipucu da dünyamızın etrafında sürekli olarak dolaşmakta olan ay ile verilebilir. Bildiğiniz gibi ay, gece olduğu zaman dünyadan görülür ve farklı zaman dilimlerinde farklı şekillerde bulunabilir. Birinci kanıt eğer dünya düz olsaydı güneş dünyanın arkasında kaldığı zaman tüm dünya karanlığa mahkûm olur ve aynı anda gece yaşanırdı. Bununla beraber ayda dünyanın önüne geldiği zaman dünyadaki herkes ayı görebilir veya ay ortadan kaybolduğu zaman dünyadaki hiç kimse ayı göremezdi. Fakat bugünkü bilimsel bilgilerimiz ile bu durumu ele aldığımızda görüyoruz ki dünyanın farklı yerlerinde farklı zamanlarda gece oluyor de aynı şekilde ayın gözlemlenebildiği ülkeler ve şehirler de sürekli olarak değişiklik gösteriyor.

Dünyanın yuvarlak bir yapıya sahip olduğunu ortaya koyan diğer bir örnek de televizyon gibi yayın araçlarının uzayda yer alan uyduları olarak gösterilebilir. Bildiğiniz gibi dünya üzerinde televizyon yayınının başarılı bir şekilde yapılabilmesi için uydu bile dünyaya ulaşan bilgilerin sürekli olarak sağlanması gerekiyor. Peki, dünya düz bir yapıya sahip olsaydı uzayda yer alan uydu sistemleri yer çekimi etkisi ile dünyaya geri düşmez miydi? Bu örneği verdikten sonra insanların hakkından dünya yuvarlak olsa bile yer çekimi var, o zaman nasıl uydular dünyaya düşmüyor gibi bir soru gelebilir. Bu sorunun cevabı ise oldukça basit. Dünya yuvarlak bir yapıya sahip olduğu için dünyanın etrafında hareket eden uydu sistemleri merkezkaç kuvvetinin etkisi altında kalır ve bu dışarıya doğru olan kuvvet yer çekimi kuvveti ile denge sağlayarak uzayda bulunan uyduların dünyaya düşmeden hareket etmesine yardımcı olur.

Bahsettiğimiz tüm bu örnekleri göz önünde bulundurduğumuzda dünyanın düz olma ihtimali tamamen ortadan kalkmış oluyor. Her ne kadar bu ispatlara ihtiyaç duymadan zaten uzaydan çekilmiş birçok görüntü dünyanın yuvarlak veya daha doğrusunu söylemek gerekirse geoit şeklinde olduğunu bize gösteriyor. Fakat tüm bu teknolojilere rağmen hala ülkemizde ve dünya genelinde çekilen bu fotoğrafların gerçek olmadığını düşünen birçok insan var. Bu teknolojileri kabul etmeyen ve daha somut deliller isteyenler için ise yazımız boyunca bahsettiğimiz örnekler gösterilebilir.